Genre: uiterst weinig science en buitengewoon veel fiction met een mystiek-religieuze lading, ruimtemythologie met een flinke dosis humor
Een stripverkoper had mij eens gezegd dat het niet mogelijk was aan te geven waar 'De Incal' over gaat en dat een recensie bij voorbaat tot mislukken gedoemd was. Ik ga het toch proberen omdat deze strip zeer grote indruk op me heeft gemaakt. Ik denk zelfs dat dit beeldverhaal tot de belangrijkste uit de stripgeschiedenis hoort. Ik vergelijk het een beetje met 'The Lord of the Rings' van Tolkien. In beide gevallen wordt een geheel nieuwe werkelijkheid gecreëerd, met dit verschil dat Tolkien veel meer uitlegt. Bij 'De Incal' word je in het diepe gegooid en moet je je maar zien te redden.
Er zijn twee universele of kosmische krachten: het Licht en het Duister. In deze zesdelige strip dreigt het Duister niet alleen de mensenwereld maar het hele universum te overmeesteren. Kennelijk zijn de twee tegengestelde krachten altijd met elkaar in conflict. Dit doet denken aan het Zoroastrisme, een religie die ouder is dan de huidige grote godsdiensten (de Parsi's in India zijn ongeveer de laatste belijders).
Het Licht en het Duister manifesteren zich in de Incal. Er is een Incal van het Licht en een Incal van het Duister, waarneembaar als uiterst kleine (kristallen?) piramides. Het vreemde is dat deze Incals niet met elkaar in conflict zijn maar, net als het Yin en Yang, elkaar complementeren. De samenvoeging van de Incals lijdt tot het ontstaan van een machtig sterrenschip, dat de strijd tegen het Duister aangaat.
Ik citeer: De Incal is het nieuwe licht van het heelal, geboren op de meest onbeduidende planeet (net als Jezus die in een stal werd geboren). De Incal is een zuiver bewustzijn, een directe uitstraling van het Goddelijk oogmerk. De macht van de Incal komt van God.
God was echter allang vergeten en Deepo, de betonpapagaai die de Incal ooit had ingeslikt, doet een wonder om de ongelovigen te overtuigen. Mozes moest de Hebreeërs ook steeds met wonderen overtuigen.
In de strijd tegen het Duister wordt een hoofdrol toebedeeld aan iemand die daar helemaal niet geschikt voor is. De vergelijking met de profeet Jona dringt zich op: Jona had ook geen zin in zijn goddelijke opdracht. Net als de profeet probeert John Difool zich voortdurend te drukken. Maar ja, je lot kun je niet ontlopen. Jona(s) mag dan in de maag van de wal(le)vis terechtkomen, de avonturen van John Difool overtreffen die van de profeet in ruime mate.
Een boodschap voor de lezer hebben Moebius en Jodorowski (gelukkig) niet. Wie of wat voor goed en kwaad staat is in 'De Incal' niet zo duidelijk. Zo is de Emperioratrix verantwoordelijk voor de metamorfose van de decadente Prezident tot necrosonde, die uit is op de verovering van de Incals en de vernietiging van John Difool en consorten.
Op het oppervlakte van de aarde leven de aristo's, een bevoorrechte, elitaire bovenklasse. Zij wonen in zogenaamde conapts (wat dat precies zijn is niet duidelijk, maar ze moeten ideaal zijn voor tv-junks). Aristo's zijn te herkennen aan hun aureolen. Er is ook een onderklasse die ondergronds moet leven in putsteden. Boven- en onderklasse worden domgehouden, beziggehouden en gemanipuleerd door de prezident en de technobroederschap. De narcojeugd maakt 70% van de bevolking uit en de massa is verslaafd aan de tv. De overheid bevordert kennelijk het drugsgebruik. Dit alles wijst weer naar de klassieker onder de sf-klassiekers: 'The Brave New Word' van Aldous Huxley. Waar Huxley die wereld als een angstbeeld beschrijft en de lezer waarschuwt is daar bij 'De Incal' niets van te merken. Een mensheid die niet meer weet wat bidden is, moet zich weer bewust worden van het goddelijke; ik denk dat Huxley dit zou onderschrijven. Er wordt geen stelling genomen en dat stoort mij in dit geval niet.
De techniek is bijzonder ver gevorderd en heeft niet alleen betrekking op de bekende fysische wetten, maar evenzeer op de psyche. Zo is er sprake van telepatische enterhaken (wat dat ook moge zijn), psychobarriëres en mentreks die over bovennormale mentale kwaliteiten beschikken. De bekende natuurwetten worden regelmatig geweld aangedaan en het ene wonder of ongerijmdheid volgt op het ander. Reusachtige kwallen reizen onbeschermd door de ruimte en een protokoningin (die net geen Barbarella heet) is voor eeuwen zwanger van de bevolking van een hele planeet. Het is een ruimtesprookje waarbij wetenschap geen rol speelt.
Er is een voortdurende afwisseling tussen hoogdravendheid met een vaak religieuze lading en gewone menselijkheid, die verrukkelijk platvloers aandoet. Als de onderklasse in opstand komt zegt de tv-commentator dat zij vechten voor het recht om te vechten voor je recht. Al met al heeft 'De Incal' een luchtig karakter.
Er wordt ook gespeeld met de tijd. John Difool gaat na eerdere aangrijpende ervaringen naar een luxe hoerentent. Het hoertje (ook een prachtig getekend typetje) is niemand minder dan Animah, een van de wachteressen van de Incal. John Difools genetische code was precies geschikt voor de toekomstige transfiguratie van de toekomstige zoon die in de toekomst nodig zou zijn om toekomstige rampen te voorkomen. Na de copulatie vinden er enkele gebeurtenissen plaats die, zo op mijn gevoel af, 3 weken in beslag nemen. Kort daarop wordt de Metabaron geconfronteerd met zijn gekidnapte stiefkind Solune, die dan pakweg 15 jaar oud is. Solune is echter het product van Animah's spermaroof. Je wordt voortdurend op het verkeerde been gezet.
De tijd is in dit verhaal niet lineair maar wordt, net als bij de Hindoes, als een continuüm opgevat. ORH, de schepper, zegt: Wees niet bang. Ik verwachtte jullie. Ik ben degene die jullie hierheen gehaald heeft, vanaf het begin.
Alles wordt meteen weer op z'n kop gezet want de schepper zegt vervolgens: Ik ben ORH, het oude licht, het wezen dat gestuurd is om deze tijd en ruimte te creëren.
Wie heeft de schepper gestuurd? Als hij zelf gestuurd is, is de tijd dan voor hem wel lineair?
Iemand vertelde mij dat het laatste deel zo'n tegenvaller voor hem was. Hij zei ongeveer het volgende: "Omdat de schrijver geen goed einde wist te bedenken, werd een deus ex machina gebruikt om er uit te komen. Het slot werd gewoon afgeraffeld."
Ik kan me daar wel wat bij voorstellen, maar 'De Incal' is géén poging de existentiële vraagstukken van de mensheid op te lossen. Een goed en origineel einde zou eigenlijk een nieuw antwoord behelzen, en dat mag de lezer niet van Jodorowski en Moebius verwachten. De auteurs filosoferen namelijk niet, zij fantaseren slechts. Er is wel of geen schepper, een tussenoplossing is nog nergens bedacht.*
Wat mij in deze echt tegenvalt is dat de god OHR duidelijk mannelijk is en niet androgyn (of hermafrodiet) zoals de Emperioratrix.
'De Incal' moet niet opgevat worden als een toekomstbeeld. Het gaat hier om ongeremde fantasie waarbij geput wordt uit de hele menselijke cultuur en de daaruit voortgekomen literatuur, zonder morele of wijsgerige implicaties. Geen heilsleer, geen eschatalogie, geen geboden en verboden. Ik ken geen enkel voorbeeld waarbij men op dit gevoelige terrein zo te keer heeft durven gaan. Het door mij geconstateerde gebrek aan moreel idealisme moet niet als een tekortkoming worden gezien. Dit beeldverhaal ademt evenmin een sfeer van verval, het is niet defaitistisch of obsceen. De toon is luchtig en soms bijna leutig. Kortom een strip die het maximum aan genieten geeft, maar je moet er wel een beetje je best voor doen.
De originaliteit van deze strip wordt geëvenaard door de kwaliteit van de tekeningen. De decadente Prezident wordt uitgebeeld als de mieterigste macho die je je kunt voorstellen. Het enige wat mij verbaast is dat Moebius nergens kleurlingen afbeeld. Het negroïde ras is in zijn wereld verdwenen.
Deze strip zal niet gewaardeerd worden door godsdienstfanaten, religieuze extremisten of fundamentalisten, maar kan alleen door vrijdenkers begrepen worden. Toch is 'De Incal' geen antireligieus werk en dat vind ik de hoogste vorm van vrijdenkerij.
* Men zou op het zuivere, filosofische Boeddhisme kunnen wijzen, dat ook geen god kent. Maar ik zie Moebius nog geen Nirwana (een toestand die is omschreven als die van een uitgeblazen vlam) tekenen.
Geplaatst op 13/02/2007
Citeren
Geplaatst op 21/02/2007
Citeren
Ik sluit mij voor de volle 100% aan bij wat Veter hierboven verwoordde!
Leuk, erg leuk dat we zo'n schitterend recensent als jij hebben hier op Stripinfo.be, Hans!
(Weer een reeks die op m'n verlanglijstje belandt! :P )
Geplaatst op 21/02/2007
Citeren
das waar Hans zijn recensies werken echt aanstekelijk! Doe zo verder
Geplaatst op 21/02/2007
Citeren
