stripINFO.be Forum - UGC

Kortgeleden werd hier door Royale de Luxe een terechte hommage gebracht aan Franquin voor ‘Zwartkijken’, de integrale uitgave van zijn somberkomische gagstrips. Als Hollandse Nederlander ben ik niet opgegroeid met Robbedoes en Guust Flater, maar met Tom Poes en Eric de Noorman. Ik heb in die tijd Franquin ook niet gemist, want wij hadden hier in Yrrah (Harry Lammertink) onze eigen zwartkijker. Mijn vrij recent herleefde belangstelling voor strips en cartoons, zetten mij al snel op het spoor van ‘Zwartkijken’ en kortgeleden kocht ik het album via internet en was zeer onder de indruk. (Guust Flater las ik ongeveer twee jaar geleden voor het eerst en ook dat was een waar genoegen.)

Ik wil hier proberen de verschillen en overeenkomsten van twee albums van wereldklasse te beschrijven.

Royale de Luxe zegt terecht dat je uit de korte verhalen kunt opmaken waar Franquin echt een hekel aan heeft; welnu dat is met Yrrah ook zo, maar bij hem gaat het om walging. Beiden zetten zich af tegen de kerk (misschien zelfs tegen religie in het algemeen) en de krijgsmacht. De clerus en het officierencorps kan de klere krijgen.
Beider obsessieve belangstelling voor de dood komt wellicht voort uit de depressies waar zij aan leden.
Franquin houdt van dieren: hij is tegen de jacht, antibont, tegen de steeplechase en toreadores worden door hun tegenspelers ongenadig op de hoorns genomen. Van dierenliefde is bij Yrrah weinig te merken, honden spelen bij hem slechts een bijrol. Bij vrouwen doet zich het omgekeerde voor. Franquin veroorlooft zich een enkel macaber grapje met een verliefde kannibaal, maar Yrrah schijnt vrouwen in zijn leven geen plaats te hebben kunnen geven (die indruk krijg ik tenminste). Yrrah’s vrouwen spelen zelden een verheffende rol en liefde is nergens te bespeuren.

Ik las ergens over de perverse grappen uit ‘Zwartkijken’, maar ik zie die perversiteit echt niet. Beide kunstenaars zijn shockerend, maar oprecht. De emoties die aan hun zwarte humor ten gronde ligt komen uit het diepst van hun hart; beiden willen de medemens waarschuwen voor de gevaren die zij zien. Zo zie ik het nu eenmaal.

Het verschil tussen ‘Zwart bloed’ en ‘Zwartkijken’ zit ‘m in de stemming, de intensiteit, niet in het artistiek vermogen. Waar Franquin duistere verhaaltjes vertelt, zit Yrrah te vloeken of te bitter te schamperen. Franquin wantrouwt de maatschappij (socialistisch? anarchistisch?), Yrrah wantrouwt het leven. Bij Franquin kan de lezer nog lachen, bij Yrrah is het lachen hem wel vergaan.

De zwartgalligheid wordt door Franquin nog benadrukt door het vele zwart in zijn voortreffelijke tekeningen, terwijl het venijn van Yrrah door de helderheid van de lijnvoering juist getemperd wordt. De losse, zwierige tekenstijl van Franquin verschilt totaal van de uiterst persoonlijke tekeningen van Yrrah, die ik strak en ornamenteel en zou willen noemen.

Ik kan niet nalaten van beide meesters een tekening op te nemen. Uit ‘Zwartkijken kies ik voor de Kraandinosauriërs (plaat 33), een tekening die getuigt van absoluut vakmanschap en oorspronkelijkheid, waarbij de mechanische dieren de werkelijkheid van röntgenfoto's krijgen.
Uit ‘Zwartbloed’ kies ik de cartoon die in Nederland het meeste stof deed opwaaien en als buitengewoon schokkend werd ervaren. De reacties waren hevig, maar niet als je die vergelijkt met wat er in de islamitische wereld gebeurde naar aanleiding van de cartoon van Mohammed met de tulbandbom. Gelukkig, in het land van Erasmus zijn we wat gewend. Liberalisme en rationalisme hebben hier positief gewerkt.

Twee albums met kwaliteiten die verder gaan dan het taalgebied waar zij zijn ontstaan. Of ‘Zwartkijken’ die eer ook ten deel is gevallen, weet ik niet, maar ‘Zwartbloed’ is in veel landen verschenen, tot IJsland en Japan aan toe.

Kon het zelf niet beter onder woorden brengen, maar ben heel nieuwsgierig naar de cartoon die zoveel stof deed opwaaien? ?(

Sorry Stripofiel,

Ik heb geprobeerd de tekeningen in te voegen, maar het is mij niet gelukt. Helaas, voorlopig zal ik dit euvel niet kunnen verhelpen, want ik ben vanaf morgen voor enige tijd uit de roulatie.

Vanaf morgen al? Wel, tot zo gauw mogelijk in elk geval!