“… En zo leven we hier met nomaden van de Hoggar, Fransen en inboorlingen door elkaar, in dit prachtige gebied en vervullen we namens Frankrijk onze beschavingbrengende rol! Dat is natuurlijk onze versie van de geschiedenis… Die van de overwinnaars want de overwinnaars zijn degenen die de geschiedenis schrijven, nietwaar?”
Met deze woorden legt kapitein Barentin in 1913 uit wat de Fransen in de Sahara komen doen. De wat cynische ondertoon geeft goed weer wat voor soort mens Barentin is. Hij is de Franse Lawrence of Arabia. Net als Lawrence voelt Barentin zich nauw verbonden met de Arabieren en de Arabieren op hun beurt hebben, net zoals ze hadden bij Lawrence, groot respect voor Barentin.
https://i.imgur.com/fkAGaRW.pngVanaf 1881 had Frankrijk geleidelijk aan een groot aantal kolonies in Noord Afrika verworven, waarvan de laatste in 1911 toen een deel van het huidige Marokko werd veroverd. Aangezien de Fransen grote moeite hadden om controle uit te oefenen op de diverse volkeren die er leefden werd besloten de nomaden te gebruiken om meer grip te krijgen op de bevolking. Iemand die groot respect genoot van de lokale bevolking kwam daarbij natuurlijk goed van pas.
Het verhaal begint in 1919, een jaar nadat de Eerste Wereldoorlog beeïndigd werd, met de zoektocht naar kapitein Barentin en zijn manschappen. Tweede Luitenant Dupuy vertelt aan een nieuwe rekruut het verhaal van deze opmerkelijke kapitein van het Franse leger. In deze flash-back leren we ook meer over het leven van de verteller en zo ook over de relatie van de kolonisten ten opzichte van de Arabieren en vice versa.
https://i.imgur.com/q0ogZd1.pngHugues Labiano, die zowel het verhaal heeft geschreven als te tekeningen heeft gemaakt, heeft ervoor gezorgd dat dit verhaal geen tweede Lawrence of Arabia is geworden. De mentaliteit van Barentin en Lawrence is hetzelfde en daar houdt de gelijkenis dan ook op. Het tempo van het verhaal is rustig, maar zeker niet saai te noemen. Hoewel ik er zelf geen liefhebber van ben begrijp ik de reden waarom Labiano gekozen heeft om flash-backs in flash-backs te gebruiken. In de grootste zandbak van de wereld is het enige wat je hebt om de tijd door te brengen de verhalen die je aan elkaar vertelt. Door zowel de strijd in de Sahara als de zinloze slachting aan het westelijke front te laten zien merken we dat het contrast tussen de twee werelddelen in die tijd niet groter kon zijn. Dezelfde oorlog, twee totaal verschillende omstandigheden.
Een soldaat aan het westelijk front merkt op: “Onze generaals zijn hun strategieleerboeken aan het lezen… en naar ’t schijnt lezen ze sneller dan dat ze begrijpen wat ze lezen!” En het resultaat is overal hetzelfde. Maar in de Sahara moet het strategieleerboek nog geschreven worden, dus de generaals doen maar wat daar.
https://i.imgur.com/5KESeR1.pngIk vind de realistische tekeningen van Labiano heel mooi. De personages hebben prachtige doorleefde koppen. Hij weet ook heel goed de emoties in de ogen weer te geven. Zo loopt één van de personages vrijwel voortdurend met een bedekt gezicht, maar uit alleen de ogen kun je zijn karakter en emoties opmaken. Ook wil ik de inkleuring van Jérôme Maffre even noemen. Hij geeft de term ‘in de hitte van de strijd’ een hele nieuwe betekenis. Wat je wel in andere oorlogsstrips ziet is dat de intensiteit van de strijd wordt weergegeven in het fel rood gekleurde rond spattende bloed dat in schril contrast staat met een donkere of grauwe omgeving. Maffre kiest ervoor om het bloed een donkerdere kleur rood te geven en de intensiteit van de strijd weer te geven in het feller maken van de kleuren die in de Sahara sowieso veelvuldig aanwezig zijn. Tijdens de strijd loopt op die manier de temperatuur in de Sahara, zowel in letterlijke als figuurlijke zin, behoorlijk op.
Hoewel me ontgaat waarom deze grafische novelle “De Vier Hoeken van de Wereld” heet vind ik dit een prachtige grafische novelle. Het is niet altijd een even vrolijk album, maar je kunt ook de gedachtegang van Barentin volgen: “Dromen doen je leven, de werkelijkheid doodt je”. Laten we dan maar dromen, zou ik zo zeggen.
