Recensie

De hel van het oostfront 4 Wij waren mensen


Er is geen onderwerp meer dat taboe is voor de stripwereld. Waar vroeger humor en/of avontuur bepalend waren worden nu ook alle diep menselijke emoties besproken en getekend. Het levert pareltjes van jewelste op, maar dat hoef ik de rechtgeaarde stripliefhebber niet te vertellen.

Eenzelfde evolutie is ook te merken binnen een bepaald genre van strips. Westerns zijn sinds de eersteling van Morris sterk geëvolueerd, ook science fiction verhalen zijn complexer dan bij Martin Lodewijk. De historische strips van Sirius zijn meer een avonturenverhaal tegen de achtergrond van wat toen historisch correct werd beschouwd, terwijl we nu vaak biostrips mogen lezen die focussen op emoties en de psychologie van een hoofdfiguur.

Al deze evoluties zijn ook terug te vinden in strips over wereldoorlog II. Waar bij Buck Danny het beeld nog sterk gepolariseerd was en het avontuur centraal stond terwijl de oorlog zelf eerder het excuus was om het verhaal te kunnen situeren, zijn in de loop der jaren talloze strips verschenen die met meer diepgang bepaalde facetten uit WO2 hebben belicht.

Denk hierbij zeker aan Maus, of Hiroshima, maar ook klassiekere oorlogsverhalen zoals Airborne 44 . Het verzet is ook altijd een geliefkoosd onderwerp geweest, waarbij nationale en regionale verschillen duidelijk tot uiting kwamen in het werk van Gibrat of Sokal. Recent leerden we door Tardi het leven van de Franse krijgsgevangenen kennen in het verhaal over zijn vader.

Waar relatief weinig aandacht aan werd besteed was het verhaal van de Duitse soldaat. Hun lot wordt belicht in De hel van het oostfront, een vierdelige reeks van de hand van Olivier Speltens.

In deze reeks volgen we een groep mannen tijdens de oorlog tegen Rusland. Centraal staat de jonge Ernst Kessler, die bij het begin van de reeks nog maar 19 is en behoorlijk groen achter de oren.

Het vierde album focust op de terugtocht nadat Stalingrad verloren ging en de Russen de overhand krijgen. Telkens opnieuw zien de Duitsers zich tegen een overmacht geplaatst, wat voor telkens nieuwe terugtrekkingen zorgt. Tenminste voor diegenen die het konden overleven, en dan meestal tijdelijk.

De afkeer die deze soldaten hadden voor het uitvoeren van taken die hen werden opgedragen, de angst die niet enkel de soldaten maar ook de Duitse burgerbevolking had voor de oprukkende en meedogenloze Russen, het desondanks toch trachten stand te houden, het komt allemaal aan bod.

Titel van dit album is "Wij waren mensen". Dit is voor velerlei interpretatie vatbaar. Er kan hierdoor aandacht gevraagd worden voor het feit dat ook deze soldaten mensen waren, en dat hun lot daarom niet mag vergeten worden. De doorsnee soldaat was zeker geen nazi en ook een slachtoffer. Niemand van hen heeft een heldenontvangst gehad, ze behoorden immers tot het verliezende kamp. Maar eigenlijk waren ze niet anders dan diegenen die wél als helden worden beschouwd.

Natuurlijk hebben de Duitsers zich misdragen en dat valt niet goed te praten. Maar waren de Russen daarin dan anders? Wie in hun handen viel kon het vaak niet navertellen. Het lot van de talloze verkrachte meisjes is zelfs in Duitsland nog niet zo lang geleden bespreekbaar geworden. De geschiedenis wordt geschreven door de overwinnaars, dat blijkt eens te meer.

Maar "Wij waren mesnen" kan je ook anders interpreteren. Toen Ernst als negentien jarige vertrok was hij een jongmens, klaar om in het leven te stappen. Na de oorlog, die voor hem niet eens de volle 5 jaar geduurd heeft, komt hij terug als een man, gehard en van alle illusies beroofd. En wie terug kon komen en hoopte dan het leven weer op te kunnen nemen moest vaak nog een zware slag verwerken, want ook thuis was niet alles rustig zijn gangetje blijven gaan.

Van Brusselaar Olivier Speltens is nog niet veel in het Nederlands vertaald geraakt. Toch gaat het niet om een jonkie, want zijn jaargang is 1971. In een mooie realistische stijl is hij in staat de verschrikking van de oorlog op te roepen terwijl hij zich verre houdt van sentimentele of geromantiseerde verhaallijnen. De oorlog was hard, voor iedereen. Ook voor de Duitsers.

Deze reeks hoort thuis in de kast van elke stripliefhebber met een minimum aan interesse in wereldoorlog II.



Dit is een officiële stripinfo.be recensie, geplaatst door een medewerker van ons team. stripinfo.be werkt samen met uitgevers om u deze recencies te brengen.