stripINFO.be Forum - UGC

Eerst een waarschuwing: wie geen geschiedenisles wil lezen, slaat best de eerste vier alinea's over.

Ongeveer 50 à 60 jaar geleden, toen China nog niet de fabriek van de wereld was, heerste Mao Zedong als een stalinistisch despoot over het land. Hij regeerde met ijzeren hand, en probeerde China naar een moderne staat te doen evolueren. Het heeft niet mogen baten: zijn plannen maakten China nóg straatarmer, en joegen miljoenen mensen de dood in.

We hebben er tijdens de geschiedenislessen allemaal wel over gelezen: de Culturele revolutie, het Rode Boekje, de Grote Sprong Voorwaarts...
De Grote Sprong Voorwaarts kwam eerst. Het was een soort industriële revolutie, die China naar de top van de productiegrootmachten moest katapulteren. De gevolgen waren een ecologische catastrofe, want alles werd gekapt om te verbranden, en een jarenlange hongersnood, waarbij miljoenen Chinezen de hongerdood stierven.
En zoals elke goeie dictatuur lag ook hier de fout bij de anderen: grootgrondbezitters, 'feodalen', reactionairen en buitenlandse krachten.

Toen kwam het Rode Boekje, een fantastisch propaganda-instrument. Kinderen werden aangespoord alle citaten van Mao uit het hoofd te kennen, en ook toe te passen natuurlijk. Niet dat Mao zich daar zelf iets van aantrok. Zo riep hij op tot matigheid in eten en drinken, maar at hij zelf elke dag als een keizer. Dat was trouwens niet de enige gelijkenis met de keizers, want hij had naar het schijnt heel wat concubines. Maar ik dwaal af...

De personencultus van Mao steeg tot ongekende hoogten en culmineerde uiteindelijk in de Culturele Revolutie, waarbij Mao de boer boven alles plaatste en iedereen in het land lessen moest krijgen over het eenvoudige boerenleven. Gevolgen: een volksverhuizing, waarbij hele gezinnen uit elkaar gerukt werden en elkaar soms jarenlang niet zagen. Maar dat was nog het minste. Erger was het dat alle 'anticommunistische elementen' nog meer onderdrukt werden. Het feit dat je grootvader grootgrondbezitter geweest was, was voldoende om in een 'heropvoedingskamp' terecht te komen. Op het einde ontspoorde het helemaal, met een kliklijn waar onze rijkswacht jaloers op zou zijn. Iedereen kon zomaar anoniem iemand beschuldigen. Het leidde uiteindelijk tot een beeldenstorm tegen alles wat tot het 'oude China' behoorde.

Dit allemaal krijgen we te lezen in De tijd van de vader, op papier gesteld door een overlevende van deze periode: de tekenaar Li Kunwu. Dergelijke tijdsdocumenten zorgen veelal voor een krachtige en boeiende indruk omdat ze verteld worden vanuit het standpunt van de overlevende, en dus weinig getheoretiseer bevatten. Zo ook in deze strip. Kunwu verhaalt over zijn jeugd (hoewel hij een ander personage gebruikt), hoe zijn familie de hongersnood doorstaan heeft, maar uiteindelijk toch uiteengerukt wordt wanneer zijn vader, nochtans een secretaris van de Partij, in een heropvoedingskamp belandt. En ondanks dat alles blijft hij in de Partij en Mao geloven.
Niet verwonderlijk, na jaren van hersenspoeling. Of hoe kan je anders het memoriseren van het Rode Boekje noemen? De kinderen werden doordrenkt van het maoïstische gedachtegoed.

Toch viseert Kunwu niet de Partij, en nog veel minder Mao Zedong. Integendeel, hij schetst een afstandelijk portret van zijn eigen leven, en haalt de partijpolitieke machtsspelletjes maar zijdelings aan. Wat je krijgt is een raak beeld van hoe een desastreus en megalomaan beleid zijn stempel drukt op een maatschappij.

Een boeiende strip, die - zoals de achterflap aangeeft - een wereld opent die normaal gezien voor westerlingen gesloten blijft. En voor een keer overdrijft die achterflap niet.

Heb deze week het derde en laatste deel in het Frans gelezen, en alles bij elkaar ben ik daar toch wel erg blij om: zeer boeiend om de Chinese maatschappij eens vanuit het standpunt van een gewone Chinees te kunnen ervaren. Een aantal zaken waar je als westerling een zeer duidelijk idee over hebt, worden zo toch genuanceerd.

Wat de strip betreft: het eerste deel vond ik zeer sterk en het tweede gewoon goed. In deel 3 hadden ze het duidelijk, vooral in het begin, moeilijk om de verhaalstructuur te doen werken, vooral omdat het 'eigen' verhaal van Li over de periode die in het derde deel aan bod komt (eind jaren '80 tot nu) minder aangrijpend waren dan de gebeurtenissen uit zijn jeugd (en minder 'passend' bij het verhaal over de moderne geschiedenis van het land).