De perfecte combinatie: een leuk restaurantje met bijhorende lekkere lunch terwijl we, Derf Backderf en ik, het hebben over zijn boek 'Mijn vriend Dahmer' over de seriemoordenaar Dahmer. Wat kan daar nu vreemd aan zijn? En toch.. de tafel naast ons werd steeds maar stiller tijdens ons gesprek. Luistervinken zorgde er in dit geval voor dat zelfs het eten bij hen bleef staan, terwijl ze stil bleven zitten tot en met het laatste woord. Hieronder een weergave van een boeiend gesprek over een intrigerend boek.
http://www.lambiek.net/news/img/1024-279-940-z2o.jpgHet heeft toch wel enige tijd geduurd voor je uiteindelijk het boek 'Mijn vriend Dahmer' geschreven hebt. Hoe kwam dat?Omdat het zo gebeurde. Het was niet het plan, maar het leven is nu eenmaal het leven. Ik moest eerst het allemaal zelf verwerken en een plaats geven. Het was opeens al 15 jaar later voor ik er echt aan begon. En vervolgens vond ik geen uitgever. Niemand ging er voor.
Nu denk ik eigenlijk ook dat dat een goede zaak was. Het is een goed boek geworden. Maar ik heb dat moeten leren. Tot dan deed ik voornamelijk simpele cartoons. De 'art' nodig voor dit boek is anders. Dat moest ik leren. Ik heb een eerste stripboek, nog voor dit boek, geschreven om te leren hoe ik verhalen moest vertellen. Je kan het vergelijken met heel je leven jazz gespeeld te hebben en nu te willen switchen naar rock. Ik had die tijd nodig.
En toch, waarom dit verhaal überhaupt schrijven?Ik ben een verhalenverteller. En dit verhaal werd me gewoon in de schoot geworpen. Ik was daar. Dahmer zat bij mij op school. Ik moest het dan ook doen. Weet je, in de USA focust men enorm op de criminele feiten, de gruwelijke moorden, van Dahmer. Hij was een monster en men kijkt niet verder. Ik ben juist geïnteresseerd in wat er kwam voor hij een monster werd, hoe een probleemjongen in een neerwaartse spiraal richting totale gekte terecht komt. Waarschijnlijk heeft dit dan ook een aantal lezers verrast: ik toon juist niet de moorden, maar wel hoe zijn leven er voor was.
http://www.stripspeciaalzaak.be/beelden/Besprekingen_2015/MijnVriendDahmer_PR.jpgDenk je dat het vandaag anders zou geweest zijn? Heeft de maatschappij een antwoord gevonden op zulke probleemkinderen of kan het nog voorvallen?Er is wel wat veranderd. Vandaag zou men wel merken dat hij zo veel dronk en dat hij zich nogal vreemd gedroeg. Maar men zou daar alsnog niet meer actie ondernemen dan hem uit het school te smijten. Er zou volgens mij nog steeds geen echte hulp geboden worden. Wellicht zouden de ouders dan echter wel op het probleem gewezen worden en zouden zij actie kunnen ondernemen. Maar de cynicus in mij zegt dat er in de grond niets veranderd is. We hebben nog steeds elk jaar kinderen die ineens flippen op de school. De USA is een gewelddadig land: we hebben 10 000 moorden per jaar en we kijken niet meer op van een seriemoordenaar meer.
Wat hoop je dat mensen onthouden uit je boek?Dit boek is een waarschuwend verhaal. Er zitten geen grote lessen in. Iedereen faalt wel op de één of andere manier in dit boek. Er zijn geen helden. Het is dan ook een verhaal dat eerder zegt dat je moet oppassen en uitkijken. Als iemand toen op tijd aan de alarmbel had getrokken, hadden zijn slachtoffers niet moeten sterven. Maar niemand deed dat. Pas op, ik denk dat het voor Dahmer zelf al te laat was. Vanaf zijn vijftiende had hij ziekelijke fantasieën over seks met dode lichamen. Vanaf toen bleef dat malen door zijn hoofd en was hij verloren. Het best mogelijke voor hem was om opgenomen te worden en heel zijn leven aan de medicatie te zitten. Hij zou nooit een leuk leven geleid hebben, wat hij nu ook niet had, maar er zouden tenminste geen doden gevallen zijn.
Met andere woorden, het was nooit mijn bedoeling dat de lezer iets dient mee te nemen uit het boek. Ik wou gewoon dat er eens gekeken werd naar de mens achter het monster. Door het beeld van een monster op te roepen als oplossing voor Dahmer, werpt men ook alle verantwoordelijkheid weg. Als het een monster is, kon men immers toch niks doen en is men niet verantwoordelijk. Maar iedereen heeft toen fouten gemaakt.
Je moet hierdoor toch heel wat reactie gekregen hebben op je boek?Ja, dat wel. Er zijn enkele heel sterke reacties gekomen vanuit verschillende hoeken. De USA heeft een vreemde subcultuur van, laten we zeggen, fans van seriemoordenaars. Zij beschouwen Dahmer als een arme, misbegrepen jongen die geen kansen heeft gekregen en wiens jeugd een hel was. Zijn daden waren dan ook, volgens hen, een reactie hierop. En ik doorbreek die mythe natuurlijk. Hij had inderdaad geen prettig leven, maar er zat gewoon iets serieus mis in hem. Hij is niet zo gemaakt door omstandigheden en daar hebben ze heel wat problemen mee als ik dat vertel.
Daarentegen, in Milwaukee, waar heel wat slachtoffers zijn gevallen, ziet men dat helemaal anders. Daar wordt men echt kwaad als er iets gepubliceerd wordt over Dahmer. Het is daar nog steeds een open wonde.
Wat was uw reactie nadat bekend werd dat Dahmer een seriemoordenaar was?Vooral ongerust. Het is zo dichtbij. Ik heb me dan ook afgevraagd of ik ook ooit bijna een slachtoffer ben geweest. Er zijn toch wel heel wat slapeloze nachten geweest.
Was je opgelucht toen het bericht kwam dat hij vermoord is in de gevangenis?Neen. Eenmaal in de gevangenis hoorde je niet veel van hem. Hij was een kalme gevangene en hij gaf ook weinig informatie uit. Hij heeft één tv-interview gegeven, 15 jaar na de feiten. Dat was verontrustend. Nog steeds was hij dezelfde persoon als toen hij op school zat: de manier waarop hij praatte en zich gedroeg. Niks was veranderd. Later is er nog een berichtje in de krant verschenen waarin stond dat hij in eenzame opsluiting zat omdat hij een spraakprobleem van een officier steeds nadeed. Dat deed hij vroeger ook bij de interieur-specialist die bij zijn ouders kwam. Akelig om te zien hoe hij echt niks veranderd was.
En toch had ik het moeilijk bij zijn dood. Hij is één van de eerste vrienden die ik ooit verloren heb. Ik vond dat erg. Pas op, eens hij zijn lusten niet meer onder controle had, vind ik nog steeds dat hij iets had moeten doen om zichzelf tegen te houden: zelfmoord of zich gaan aangeven.. iets. Maar voor die tijd was hij een mens, een leerling op mijn school, een vriend.
Denk je dat jij een verschil had kunnen maken in zijn jeugd?Misschien wel, had ik het geweten. Maar er waren zo veel probleemkinderen toen. En je kan toch moeilijk verwachten dat het de kinderen zijn die het maar moeten oplossen. Dat kan niet hun verantwoordelijkheid zijn. Waar waren de volwassenen tijdens zijn jeugd? Dit is een verhaal van falen, maar het is absurd om het de kinderen te verwijten.
http://cdn.comixology.com/assets/dahmer.jpgHoe kon het eigenlijk gebeuren dat niemand iets opmerkte bij Dahmer?Hij was enorm goed in het verbergen van vanalles: zichzelf, zijn probleemgedrag. Hij viel nooit op en kon zelfs ogenschijnlijk zomaar verdwijnen in het niets. En wat hij deed met de dode dieren of de alcohol, hij kon dat heel goed verbergen. Heel lang hebben we gedacht dat de skeletten van de dode dieren door externen (een sekte) zijn gebruikt in vreemde ceremonies, maar niet hij. Nooit hij. En als hij gepakt werd, die zeldzame keer, kon hij zich er uit praten zodat er uiteindelijk toch niks was. Hij was daar heel goed in.
Bijvoorbeeld, ondanks het feit dat hij veel sterkedrank dronk op school, is hij maar één keer gepakt geweest. En toen koos hij er voor om een zware straf te ondergaan zodat zijn ouders niet op de hoogte werden gesteld. Daarna is hij nooit nog betrapt, want hij was nog veel voorzichtiger gevonden. Die jaren '70 waren raar. De leerkrachten waren ex-hippies van de '60 en voor hen was alcohol en softdrugs niet echt een groot probleem. Dus werd er niet direct naar de ouders gestapt. Het was immers de gewoonte om de ouders pas te verwittigen als dat twee keer voorviel en hij zorgde er wel voor dat dat nooit zou voorvallen.
In feite had hij veel schrik voor zowat alles. Hij durfde zijn vader niet te vertellen dat hij homo was. Zijn seksuele voorkeur voor dode lichamen wou hij al helemaal aan niemand kwijt, en ook zijn acties met de dode dieren die hij vond, waren niet voor het publiek bestemd. Zo lang mogelijk heeft hij geprobeerd dat allemaal onder controle te houden, die constante angst overheerste zijn leven en hield hem nog enigszins op het 'normale' pad. Hij deed dan ook alles om het allemaal te verbergen. Hij was daar dan ook een meester in.
http://www.starburstmagazine.com/images/june2012/myfrienddahmerreview.jpgBedoel je dat wanneer hij zijn angst verloor, hij begon te moorden?Die verschrikkelijke drang waar hij constant mee leefde, liet hem nooit los. Zijn angst heeft dat nog een tijdje tegen gehouden. Maar ondanks zijn pogingen om het te verdrijven, met name het stevige drinken, kon hij het niet stoppen. Het bleef maar doorgaan in zijn geest. Het moet een echte nachtmerrie zijn geweest voor hem. Ik denk niet dat iemand van ons ooit kan begrijpen hoe dat moet geweest zijn in zijn hoofd. Die onweerstaanbare drang. Zolang hij omringd was door mensen, zijn ouders bij hem thuis en zijn medeleerlingen op school hield zijn angst hem tegen. Nadat hij zijn school had afgewerkt en toen zijn ouders hem alleen thuis lieten, was hij helemaal alleen met zijn gedachten. Hij kon de perverse lusten uiteindelijk niet meer tegenhouden. Hij sloeg toe, maar de angst had hem op dat moment nog niet losgelaten. Uit vrees, heeft hij het lichaam van die jongen volledig vernietigd. Geen enkel stuk bot, tand,.. dat terug gevonden is, was groter dan een vierkante centimeter. De angst voor ontdekking was enorm groot. Het heeft dan ook 9 jaar geduurd voor hij het nog eens deed. Maar bij die tweede was de angst weg en heeft hij zich niet meer ingehouden. Hij was er toen ook van overtuigd dat hij er altijd weg mee zou geraken. In het verleden was hij daar inderdaad steeds in geslaagd.
Zijn er eigenlijk nog vragen die jijzelf hebt over Dahmer, zelfs na al je uitgebreid opzoekwerk?Het waarom. Ik zou heel graag weten waarom hij zulke fantasieën kreeg en waarom ze zo sterk waren dat ze zijn leven overgenomen hebben. Daar zal nooit een antwoord op komen. Hij zegt zelf dat hij het niet weet. In de gevangenis hebben verschillende psychologen onderzoek gedaan naar hem en proberen te analyseren wat zijn drijfveer was. Maar ook zij konden niks aanwijzen. En toch wil ik dat weten.
Een paar eerder technische vragen: in het boek maak je gebruik van een zeer duidelijke structuur in de lay-outs. Meestal zijn er 4 panelen per blad. Waarom?Het verhaal is enorm sterk en moet het werk doen. De tekeningen kunnen alleen maar het verhaal minder sterk maken. Dus mijn enige bekommernis was om de tekeningen niet het verhaal te laten kapot maken. Het moest simpel zijn zodat het verhaal alle plaats kreeg. In andere boeken kan je spelen met variatie in lay-out en tekenstijl, maar hier wou ik gewoon een sobere ondersteuning.
Is dat dan ook de reden waarom je voor zwart-wit met ondersteuning van grijs ging?Zwart-wit is gekozen omdat ik niet zeker wist waar het ging gepubliceerd worden. Ik ging er vanuit dat het bij een kleine uitgever ging zijn en dat er dus op de kosten zou moeten gekeken worden. Kleuren kosten veel meer dan zwart-wit. Trouwens alle indie-comics (strips gebracht door de kleinere uitgevers of door de auteurs zelf) zijn in zwart-wit, bijgevolg leek het me de juiste keuze.
Het grijs is er bijgekomen op aanraden van de uitgever. Het geeft meer diepte aan de tekeningen en het was ook een relatief kleine aanpassing die maar een maand extra tijd heeft gevraagd. Had ik toch kleuren gewild, had dat nog een jaar extra geduurd zonder iets fundamenteel bij te brengen aan het verhaal en ik wou het nu eindelijk ook wel publiceren.
Je zei in het begin dat je geen uitgever vond, maar het is uiteindelijk toch gelukt en niet bij de minste...Ja inderdaad, uiteindelijk bleek één van de grote uitgeverijen,
Abrams er toch voor te gaan, maar simpel was het niet. Normaal schrijf je een voorstel en dan beslissen ze op basis daarvan of ze er voor gaan. Maar ik denk dat de meesten niet verder kwamen dan de eerste lijn in mijn voorstel: "oh een strip over Dahmer.. neen dat doen wij niet". Om er toch reclame voor te maken, heb ik dan zelf maar 'floppies' gedrukt. Dat zijn zo van die dunne boekjes van 24 pagina's. Ik was er van overtuigd dat dat als voorbeeld voor het complete boek wel zou werken. Maar ondanks het feit dat die zeer beperkte uitgave nu een cult-classic geworden is en voor zeer hoge prijzen verkocht wordt op tweedehandswebsites, sprak het de uitgeverijen toch niet aan. Het werkte dan wel niet zoals ik gehoopt had, maar het maakte wel duidelijk dat het verhaal aanspreekt en dat ik niet mocht opgeven. Ik heb het boek vervolgens volledig afgewerkt en daar een vertegenwoordiger voor gevonden. Natuurlijk was de agent niet overtuigd, maar nu kon ik hem de boek in de handen duwen en hem het laten lezen. En hij was verkocht. Deze agent kende nog iemand in Abrams en vroeg aan hem om als vriendendienst het boek te lezen, want ook hier waren ze niet overtuigd. Het zelfde scenario speelde zich af en eindelijk wou iemand het uitgeven. Het voordeel is nu wel dat zo een grote uitgever het zich kan veroorloven een degelijke promo-campagne op te zetten voor het boek en dat was in het begin wel nodig. Eenmaal er prijzen werden gewonnen, liep het als vanzelf verder.
Wat zijn je toekomstplannen?Werken tot ik sterf. (klein lachje) Ik ben een laatbloeier. Op mijn 49ste schreef ik pas mijn eerste boek en er is maar zoveel tijd voor het einde om nog meer te schrijven. En die wil ik vooral gebruiken om vreemde verhalen vertellen van de Amerikaanse Midwesten, zonder enige romantisering. De steden in verval samen met rare levensverhalen, dat spreekt mij aan. En ook nog iets, maar dan meer de sci-fi richting uit. Nog veel ideeën dus.
Meer concreet gaat er in september 2015 een nieuw boek uitkomen in de USA, met name Trashed, een geweldig epos over vuilnismannen. Ik ben een tijdje vuilnisman geweest en gebaseerd op wat ik toen heb meegemaakt, ga ik daar nu verder mee. Er wordt echt een enorme hoeveelheid vuilnis weggesmeten, in de USA is dat zo'n 350 miljoen ton per jaar. Dit is genoeg om een rij naar de maan te leggen, elk jaar. En toch wordt er grotendeels over gezwegen. In die zin is het een 'geheime' wereld en daar leven de vuilnismannen. Een onaangename job, gekke bazen en een geheime wereld. Dit gaat dus geen zwaar verhaal worden, maar iets grappig. Misschien niet meteen wat van me verwacht wordt na 'Mijn vriend Dahmer', maar ik ben onrustig van natuur. Ik wil nieuwe zaken proberen. Ik denk ook niet echt aan wat mensen verwachten van mij wanneer ik schrijf. Ik schrijf voor mijzelf en hoop dan dat mensen het ook goed vinden. Ik wil wel dat het zo goed blijft als het boek rond Dahmer, maar dan anders.
Oh en de film rond Dahmer.. die gaat nog steeds door. Echter ik ben er niet echt bij betrokken. Ik heb wel de screenplay mogen bekritiseren, maar de producers moeten daar geen rekening mee houden als ze niet willen. Ik ben bijgevolg ook benieuwd hoe het allemaal gaat uitdraaien. Natuurlijk als die aanspreekt, zal ik best wat verdienen. Als die niet goed is, dan weet ik dat er toch zal gezegd worden dat het boek wel de moeite is. Daar komt het echt op neer: ik heb het boek gemaakt dat ik wou maken.
Hartelijk bedankt voor dit leuke gesprek!
